Water en sanitatie.

Schoon water voor La Libertad

Een van de projecten van Doetinchem met Nicaragua is het waterproject. Daarin werken partijen uit La Libertad, gemeente Doetinchem, Waterschap Rijn en IJssel, Vitens-Evides International en Lettinga Associates Foundation (LeAF) samen.
Dit project is door de gemeente Doetinchem en de stichting DOS in 2007 geïnitieerd met als primair doel het leveren van betrouwbaar drinkwater voor iedereen in La Libertad. Waterschap Rijn en IJssel voert het programma uit. De financiële verantwoording valt buiten de verantwoordelijkheid van DOS.

La Libertad kampt met diverse problemen op het gebied van water. Problemen die de gehele waterketen betreffen. Het verzoek vanuit La Libertad sluit aan bij de ambities van vele landen, waaronder Nederland en Nicaragua, namelijk werken aan de acht millenniumdoelen.  Millenniumdoel 7 luidt: halvering van het percentage van de wereldbevolking zonder toegang tot veilig drinkwater en duurzame sanitaire voorzieningen.

Eerste fase 2008-2011

In deze fase is een begin gemaakt met het stroomgebiedsbeheer van de Rio San Miguel, verbetering van de sanitatie en het drinkwaternet in de stad.

Tweede fase 2011-2013
In de tweede fase ligt de focus op de bedrijfsplannen voor boeren, met maatregelen voor het (water)milieu en ter versterking van hun economische positie. En er worden vijf omliggende gemeenten langs de Rio Mico  bij betrokken. In 2011 hebben vijf samenwerkende gemeenten in het stroomgebied van de Rio Mico (La Libertad, San Pedro de Lóvago, Santo Tomás, Villa Sandino en Santo Domingo) als onderdeel van dit project een intentieverklaring voor samenwerking op het gebied van stroomgebiedsbeheer in groter verband ondertekend. In 2012 is verder gewerkt aan het vergroten van draagvlak.

Belangrijk onderdeel in deze fase was het vergroten, delen en vastleggen van waterkennis.
In februari 2013 heeft dit geresulteerd in de officiële inschrijving in het register van de Nationale Waterautoriteit van het eerder opgerichte stroomgebiedscomité van de Rio San Miguel. De functie van het stroomgebiedscomité is vergelijkbaar met de functie die een waterschap in  Nederland heeft, maar dan op basaal niveau. In oktober 2013 is het Comité de Cuenca Río Mico opgericht. Het beslaat een groter gebied over de vijf eerdergenoemde gemeenten. De landelijke krant La Prensa wijdde er meerdere artikelen aan.

Derde fase 2013-2015
In augustus 2013 is een begin gemaakt met de nazorgfase stroomgebiedsbeheer. Doel is het bestendigen van het werk uit fase 1 en 2. Daarvoor volgen ambtenaren en leden van de stroomgebiedscomités cursussen en workshops die vooral gericht zijn op het ontwikkelen van vaardigheden om hun taken goed op te pakken. Voor boeren die in de tweede fase op het spoor van het werken met een bedrijfsplan zijn gezet, zijn er studiegroepen gevormd om zélf verder te gaan werken met het bedrijfsplan. Daardoor gaan ze, zo is de bedoeling, strategisch en toekomstgericht denken over hun bedrijf. De beide stroomgebiedscomités worden gecoacht in het verder vormgeven van hun activiteiten.
Daarnaast zal advisering rond het beheer en distributie van drinkwater een belangrijk onderdeel zijn.

Nieuwe burgemeesters omarmen waterproject
In januari 2013 zijn de in november 2012 gekozen burgemeesters in Nicaragua aan hun nieuwe taak begonnen. In La Libertad was een vertegenwoordiging van het waterproject de eerste Nederlandse delegatie die de nieuwe burgemeester Damarys López Mata ontmoette. Zij brachten in februari een werkbezoek. Tijdens een bijeenkomst met de vijf burgemeesters van de deelnemende steden aan het waterproject, is gevraagd naar hun beleids-top-5 voor de komende ambtsperiode. Bij allemaal stond water op nummer 1 of 2. Eensgezind ondertekenden zij een nieuwe samenwerkingsovereenkomst voor de komende periode.

Waterconsortium gaat La Libertad adviseren bij ontwerpproces voor verbeterd drinkwaternet
Naast  vertroebeling van de rivier door een te hoge sedimentlast, zijn er problemen met de drinkwatervoorziening door de slechte staat van de leidingen, gebrek aan onderhoud en  gebrekkige bemetering en facturering. Ook spelen zaken als stroomuitval een rol en is de watervoorziening ontoereikend voor recente en toekomstige stadsuitbreidingen.
Al met al is de conclusie getrokken dat er eerst technische verbeteringen moeten komen aan de drinkwatervoorziening van innamepunt tot en met de gebruiker. Hiervoor is een plan van aanpak opgesteld. Het initiatief om dit uit te werken tot een plan op uitvoeringsniveau, ligt bij de gemeente La Libertad. Het Nederlands consortium heeft daarin een adviserende rol.

In 2012 is duidelijk geworden dat voor het verbeteren van het drinkwaternet flinke investeringen nodig zijn. Dat kan niet binnen het waterproject. Goudmijn B2Gold overweegt daar een rol in te spelen. Ze heeft toegezegd een consultant te betalen om een grondig plan te maken. ENACAL, het Nicaraguaanse drinkwaterbedrijf, heeft het plan van uitvoering beschreven. Burgemeester Damarys wil erg graag dat experts uit het Nederlands consortium voor de gemeente mee blijven kijken in dat hele ontwerpproces. Zodat La Libertad een drinkwaternetwerk krijgt waar men echt wat aan heeft en dat goed te onderhouden is.

Waardevolle workshops voor nazorgfase
Vanaf zomer 2013 gaat het waterproject over naar de ‘nazorgfase’. Er worden daarin  niet veel nieuwe activiteiten meer ontplooid. Het gaat vooral om het vastleggen van de resultaten die er zijn. Na het vertrek van het Nederlandse waterconsortium moeten ambtenaren en boeren zelf voor een goed waterbeheer kunnen zorgen.
Tijdens workshops daagt communicatiedeskundige Djura Prins boeren, ambtenaren en
bestuurders uit daarover na te denken. Ter sprake komt o.a. wat de rol van de milieuambtenaren ten opzichte van de bestuurders is en hoe ambtenaren daarvoor toegerust kunnen worden.

Sanitatie
In 2012 waren er verkenningen voor de introductie van composttoiletten op de middelbare school IRCA. De school gaat de compost gebruiken voor hun eigen moestuin. Het project heeft vooral een educatief karakter.
Tijdens een bezoek aan de school bleek dat er een complete infrastructuur ligt voor spoeltoiletten. Toiletten, wasruimte, afvoerleidingen en een septic tank zijn aanwezig. Echter pompen, waterleidingen en waterreservoirs voor de aanvoer van water zijn niet onderhouden en verrot.
We bekijken nu of we de composttoiletten en het herstel van het bestaande waterleidingnetwerk in één project kunnen vatten. Inmiddels zijn de conceptontwerpen voor de sanitatieplannen gereed en is een kostenraming gemaakt. Contacten met de aannemer zijn gelegd.

Met Angela Talavera, directrice van de school, is gesproken over een educatief programma rondom dit project. In 2014 wordt verder gedacht over de inhoud en vorm van dit lespakket. Dit in samenwerking met MINSA, de gemeente La Libertad en leraren van IRCA zelf.

Sinds 2013 loopt een project in La Libertad dat voorziet in de installatie van 90 ‘Inodoros Ecológicos’, het type latrine dat we voor ogen hebben voor IRCA. Dit wordt gefinancierd door de overheid. Er zijn 300 locaties die in aanmerkingen komen voor deze installatie, waarvan er dit jaar 90 zijn gehonoreerd.

Samenwerking met SNV
SNV heeft o.a. in samenwerking met Hivos een nationaal programma opgezet rondom het thema biogas. Er is potentie tot samenwerking. Binnen ons programma zijn veeboeren bezig met het uitvoeren van bedrijfsplannen waarbij  in sommige gevallen nieuwe veekralen (voorwaarde voor installatie mestvergister) gebouwd worden. SNV wil eind 2013 enkele demo-sites in Chontales realiseren. Hier is een mogelijke match. In september 2013 heeft SNV contact gelegd met de Nicaraguaanse collega’s uit La Libertad.